Ρωμαϊκή Αγορά Θεσσαλονίκης - μνημείο ανεκτίμητης αξίας

 

Κύριο σημείο αναφοράς στην πόλη της Θεσσαλονίκης υπήρξε ο χώρος της Αρχαίας Αγοράς και στην ελληνιστική και στη ρωμαϊκή εποχή. Ιδιαίτερα στα χρόνια των Ρωμαίων ο χώρος της Αγοράς αποτελούσε το κοινωνικό και θρησκευτικό κέντρο όλης της πόλης και το χώρο όπου υπήρχαν τα πιο επιβλητικά και μεγαλοπρεπή δημόσια κτίρια.

Οι Ρωμαίοι διατήρησαν και χρησιμοποίησαν πολλά στοιχεία από την ελληνική αρχιτεκτονική και πολεοδομία. Όμως τα έργα τους διακρίνονταν και για την "ορθογωνισμένη" ετρουσκική αντίληψη οργάνωσης των χώρων, που δίνει αρχιτεκτονικές λύσεις στα ρωμαϊκά κτίρια με πολυσύνθετη λειτουργική ποικιλία.
Κατά τη Ρωμαϊκή εποχή και ιδιαίτερα στους όψιμους αυτοκρατορικούς χρόνους, κυριαρχούν στη Θεσσαλονίκη, όπως άλλωστε και σε κάθε ρωμαϊκή επαρχία, πάγια λειτουργικά και μορφολογικά κτιριακά στοιχεία, παρμένα από το πρότυπο της Ρώμης.

Η χρονική περίοδος μέσα στην οποία κτίστηκε η Ρωμαϊκή Αγορά της Θεσσαλονίκης υποστηρίζεται πως είναι το 42 π.Χ.-138 μ.Χ. Στα χρόνια αυτά κτίστηκαν πολλές Αγορές στις διάφορες Ρωμαϊκές επαρχίες, σχεδόν πανομοιότυπα.
Η Αρχαία Αγορά αποτελούσε το κοινωνικό, οικονομικό, διοικητικό, πνευματικό και θρησκευτικό κέντρο της Θεσσαλονίκης. Ήταν συνδεδεμένο με τους δυο κύριους οδικούς άξονες της πόλης. Είχαν κατεύθυνση από την ανατολή προς τη δύση και από τον βορά προς τον νότο στα πρότυπα της ρυμοτομίας των υπόλοιπων Ρωμαϊκών πόλεων.

Ήταν ένας ενιαίος χώρος έκτασης 20 περίπου στρεμμάτων ο οποίος φιλοξενούσε κτίρια, που εξυπηρετούσαν διάφορες λειτουργίες στη δημόσια ζωή της πόλης και άρχισε να κατασκευάζεται στο τέλος του 2ου αιώνα μ.Χ στη θέση Ελληνιστικής Αγοράς.

Τα ευρήματα της Αρχαίας Αγοράς έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη το 1966 κατά τις προσπάθειες θεμελίωσης του δικαστικού μεγάρου της Θεσσαλονίκης. Παρά τη μεγάλη αξία των ευρημάτων έγινε προσπάθεια να αγνοηθούν και να κατασκευαστεί το Δικαστικό Μέγαρο. Ωστόσο, στις 31 Μαρτίου 1966, ο έφορος αρχαιοτήτων Φώτης Πέτσας, παρά τις απειλές που δέχθηκε, αναστήλωσε τον μοναδικό κίονα που βρέθηκε.
Αυτή η γενναία στάση του, εντυπωσίασε τον κόσμο και τις Αρχές, άφησαν την αδιάλλακτη στάση τους και αποφάσισαν να μην κτιστούν τα Δικαστήρια σε αυτόν τον χώρο.
Το 1969, ο χώρος κηρύχθηκε Αρχαιολογικός και σώθηκε η Ρωμαϊκή Αγορά Θεσσαλονίκης.

Tα τμήματα της Αρχαία Αγορά που έχουν αποκαλυφθεί περιλαμβάνουν μια ορθογώνια μαρμαροστρωμένη πλατεία μήκους 145 μ. και πλάτους 90 μ. με μεγάλες κιονοστοιχίες, ωδείο με κερκίδες και σκηνή, ένα χώρο θεαμάτων, λουτρό και μεγάλες στοές από τις οποίες η καλύτερα σωζόμενη είναι η «κρυπτή στοά».

Στη Ρωμαϊκή περίοδο αποτελούνταν από δυο πλατείες: στην πρώτη, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να «χαρτογραφήσει» την Κρυπτή Στοά, το Μουσείο της Ρωμαϊκής Αγοράς και το Ωδείο, ενώ η δεύτερη, που λειτουργούσε ως ανοικτή πλατεία τα Βυζαντινά χρόνια δεν έχει ερευνηθεί.

Επιμέλεια - Φωτογραφία : Δημήτρης Καστανάρας